Hỏi:
Tôi quyết định thành lập doanh nghiệp thay cho hộ kinh doanh. Tôi đang phân vân trong lựa chọn loại hình doanh nghiệp thích hợp. Đề nghị so sánh những ưu nhược điểm giữa các loại hình doanh nghiệp và hộ kinh doanh?
Trả lời:
Doanh nghiệp gồm công ty và doanh nghiệp tư nhân. Hộ kinh doanh gồm hộ kinh doanh do một cá nhân hoặc một số cá nhân hoặc một hộ gia đình làm chủ. Công ty có tư cách pháp nhân. Doanh nghiệp tư nhân và hộ kinh doanh không có tư cách pháp nhân.
Chủ sở hữu đối với công ty cổ phần là cổ đông, đối với công ty TNHH một thành viên là chủ sở hữu công ty, đối với công ty TNHH hai thành viên trở lên, công ty hợp danh là thành viên, đối với doanh nghiệp tư nhân là chủ doanh nghiệp tư nhân, đối với hộ kinh doanh là cá nhân hoặc hộ gia đình góp vốn.
Cổ đông công ty cổ phần, chủ sở hữu công ty TNHH một thành viên và thành viên công ty TNHH hai thành viên trở lên chỉ phải chịu trách nhiệm về nghĩa vụ tài sản của doanh nghiệp trong phạm vi số vốn mà họ đã góp vào doanh nghiệp (trách nhiệm hữu hạn), còn thành viên hợp danh công ty hợp danh, chủ doanh nghiệp tư nhân và chủ hộ kinh doanh phải chịu trách nhiệm về nghĩa vụ tài sản của doanh nghiệp, hộ kinh doanh bằng toàn bộ tài sản của mình (trách nhiệm vô hạn).
Hộ kinh doanh và doanh nghiệp tư nhân là hai loại hình có thủ tục thành lập đơn giản nhất, không cần điều lệ, có thủ tục ra quyết định nhanh nhất do không phải thông qua hội đồng hoặc quy chiếu điều lệ. Hộ kinh doanh không thuộc điều chỉnh của Luật doanh nghiệp và nhiều luật khác, chi phí tuân thủ thấp nhất. Hộ kinh doanh không có con dấu, không có được lựa chọn tối ưu về thuế.
Doanh nghiệp tư nhân bên cạnh những điểm nổi bật nêu trên thì có một số hạn chế như không có cơ chế lưu giữ tài liệu, con dấu tại địa điểm khác trụ sở chính (công ty lưu giữ tài liệu, con dấu tại trụ sở chính hoặc địa điểm khác được quy định trong điều lệ công ty).
Công ty hợp danh là loại hình duy nhất được đăng ký hoạt động văn phòng công chứng.
Công ty TNHH hai thành viên trở lên cùng với doanh nghiệp tư nhân, công ty hợp danh là loại hình doanh nghiệp được kinh doanh dịch vụ kế toán, kiểm toán, hành nghề luật sư.
Công ty TNHH một thành viên không được kinh doanh dịch vụ kế toán, kiểm toán. So với các loại hình công ty khác, công ty TNHH một thành viên do cá nhân làm chủ sở hữu có thủ tục ra quyết định nhanh nhất do đương nhiên tổ chức theo mô hình chủ tịch công ty và làm việc theo chế độ thủ trưởng (khác với chế độ tập thể).
Công ty cổ phần không được kinh doanh dịch vụ kế toán, kiểm toán, hành nghề luật sư. So với các loại hình khác, công ty cổ phần được xem là có quy mô tổ chức tuân thủ phức tạp và tốn kém nhất, đồng thời có những cơ chế thông thoáng so với các loại hình khác như không bị khống chế đối với chủ sở hữu, có quyền phát hành cổ phần các loại để huy động vốn, thủ tục chuyển nhượng tự do không cần thông qua thủ tục hành chính (trừ một số trường hợp theo quy định của luật).
Ngoài ra:
Theo các Thông tư số 32/2016/TT-NHNN hiệu lực từ ngày 01/3/2017 và Thông tư số 39/2016/TT-NHNN hiệu lực từ ngày 15/3/2017, hộ kinh doanh và doanh nghiệp tư nhân (tổ chức không có tư cách pháp nhân) không thuộc đối tượng mở tài khoản thanh toán tại ngân hàng cũng như không thuộc đối tượng đủ điều kiện vay vốn của tổ chức tín dụng. Hộ kinh doanh và doanh nghiệp tư nhân không phải là chủ thể của giao dịch dân sự nói chung và giao dịch với ngân hàng nói riêng.